Chintushig Tumenbayar

Сүүлд Farnam Street уншиж байгаад нэг сонирхолтой ойлголт мэдэж авсан нь олон зүйл дээр төгс байх гэж оролдохын оронд гол ажлуудаасаа бусад дээр нь хэрхэн бүтэлгүйтэхгүй байх вээ гэж эсрэгээр нь бодох байв. Жишээ болгон татахад өсвөр насны хүүхдүүд хэрэв найз нөхөд, эцэг эх, хичээл сургууль зэрэг олон талыг тэнцвэртэй авч явах хэрэгтэй санагдан дарамт мэдэрч байвал ээж аавынх нь хувьд муу хүүхэд ямар байдаг вэ? талаар нэг хором бодоод үзэхэд худлаа хэлэх, шөнө оройгоор явах зэрэг асуудал гаргахгүй байхад болох нь тэр. Өөртөө бас энэ сэтгэлгээг нэвтрүүлэх гэж үзэв. Хийж хэрэгжүүлэхийг хүсдэг олон ажлуудаа жагсаагаад хамгийн чухал өөрийн сонирхолтойгоо уялдсан ажлууд дээрээ төлөвлөгөө гарган ажиллах бол бусад зорилтууд дээр энгийнээр хэрхэн бүтэлгүйтэхгүй байх вэ гэж бодоод үзсэн хариултууд нь хурдтай гараад ажиллаад эхлэх боломжтой санагдав. Дийлэнх ажлууд дээр ажлаа хийж хэрэгжүүлэх боломжтой олон жижиг хэсгүүдэд хуваах нь амжилттай байх эсэхийг тодорхойлдог шиг юунаас эхлэх нь тодорхо...

Саяхан нэг эргэцүүлсэн юм нь өмнө нь сурсан зүйлээ ямар ихийг нь эргэж санаж чадахгүй байгаагаа гайхав. Зарим нь бүр их ойрын сурсан мэдлэг. Ууг нь хичээж олон талаас нь гацсан хэсгээ ойлгож авахыг хичээсэн юмсан. Хэрэгцээ шаардлага үүсэхгүй болохоор мартсан юм байх даа гэсэн шүү юм бодсоноо цаашид ямар нэг юм сурахаар зоривол яг хэрэгтэй зүйлээ хийж байх явцдаа сурдаг байя гэсэн эргэцүүлэл байв. Дасгалын апп хөгжүүлж эхлээд сар гаруй болж байна. Энэ хугацаанд хэрэглэгдэж болох зүйл гаргаж чадсангүй. Төслийн удирдлагын Sprint planning хийх гэж оролдсон ч суралцах хэрэгцээ шаардлага байгаагаа анзааран хэрхэн хурдтай суралцах вэ? гэдэг дээр анхаарлаа хандуулж байна.  Сайн юм нь код бичихэд буруу утга оруулахад алдаа заах. Энэ алдаагаа олж засах, ойлголтоо лавшруулах боломж. Шинжлэх ухааны нээлт хэрхэн болдог вэ? талаар томоохон няцаалт явагдаж байгаа нь хэн нэгэн эрдэмтэн судлаач ажиглалт хийн анзаарсан зүйлээ лабораторитой тест хийх байдлаар туршиж үзсээр нээлт хийдэг ойлголттой явд...

Энэ өдрүүдэд дэлхийн нисдэг тавагны холбооноос зохион байгуулж буй “Sports for all” нэртэй спортод олон нийтийн оролцоог нэмэгдүүлэх сургалтад холбоогоо төлөөлөн хамрагдаж байгаа юм. Уг сургалт нь спортын холбоодод үйл ажиллагаагаа дэлхийн эрүүл мэндийн байгууллага, нэгдсэн үндэсний байгууллага зэрэг томоохон олон улсын сангуудын баримталж буй урт хугацааны бодлоготой уялдуулах боломжийг олон улсын холбоодод олгож буй гэж хэлж болно. Бага наснаас спортоор хичээллэх явцдаа ойролцоо насны охид хөвгүүдтэй хамтдаа бэлтгэл сургууль бишгүй хийж ирсэн ч яг дасгалжуулагчийн ажлыг хийж эхлэх хүртлээ охид эмэгтэйчүүдийгээ спортоо элсүүлэх, татан оролцуулах хүртлээ хүндрэлийг нь тэр бүр мэддэггүй байжээ. Олон улсын жишгээс харахад эмэгтэй хүүхдийг бэлтгэл сургууль хамруулахдаа эхлээд орчин нөхцөлийг нь бодолцож, хувцас солих өрөө, ариун цэврийн өрөө зэрэг энгийн хэрэгцээг тусад нь шийдэж өгөх. Спортыг зөвхөн эрчүүдийн талбар мэтээр нийгэмд үүссэн өрөөсгөл ойлголтыг эвдэх, мэдлэг мэдээллээр хангах...

Мэдээлэл хов живээр хооллох дуртай тархинд маань заримдаа уйдах цаг хэрэгтэй байдаг гэж бодсонгүй. 00 дээр суухдаа хүртэл хажуу хавирганыхаа бичигтэй зүйлсийг барьж авдаг зуршилтай хүн санаатайгаар өөрийгөө хийх юмгүй байлгах нь хэцүү шийдвэр юм. Тархиа уйдаагаад ирэхээр чухал асуудлууд нэг нэгээрээ босож ирээд амьдаар маань барьж идчих гээд байдаг байсан цаг саяхан. Бага багаар одоо дээрдсээр зориудаар утсаа хол тавин, зурагт үзэхгүй, сонин сэтгүүл эргүүлэхгүйгээр болоод л байна. Олон нийтийн сүлжээг зөв зохистой ашиглах дээр учир дутагдалтай хүн тул өөрийн бичвэртэй холбоотойгоор л пост оруулахдаа ашиглахыг хичээдэг. Гэвч энэ бас л хангалтгүй үе үе сонин содон юманд дурлачихсан явж байх нь тэр.  Сүүлд харин овоо ахиц гарсан нь өөрийнхөө мөрөөдөж хүсэж байсан ажлуудаа жагсаагаад нэг нэгээр нь нухах. Өөрийгөө хэн болохыг харахыг хүсвэл өмнөх жилүүдэд ямар зүйл дээр анхаарлаа төвлөрүүлж амжилт гаргаж байснаа хар гэсэн зөвлөгөөг бодитоор хэрэгжүүлж үзсэн юм. 16 тай биш учир хийж хэрэ...

Өөрийн аав ээж, эмээ өвөөгөөс мэдэрсэн хайраа үр хүүхдэдээ хуваалцахаас эхэлсэн хайр маань орчин тойрны нөлөөллөөр түлхүү бий болдог далд ухамсар, мэдрэмжээ ажиглахаар үргэлжилсээр байна.  Хүүхдийн сэтгэл зүйн талаарх номноос хүүхэд ямар гэнэн цагаахан байдгийг уншаад л өнгөрсөн бол хийдэг үйлдлийг чинь дуурайх, хэрэглэдэг үгсийг чинь хэлэх үед өөрийгөө тольдох шиг л болох юм. Одоогоос 3 жилийн өмнө Молор-Эрдэнэ философичийн эхийн хайр нөхцөлгүй, эцгийн хайр нөхцөлтэй байх ёстой талаарх яриаг тайлбартай нь сонсоход нэрээ ч тийм юм уу гэж бодоод хэсэг хугацаа өнгөрсөн байх. Дараа нь нэг орой энэ талаар эргэцүүлээд бодсон яг яагаад ийм бодолд хүрсэн юм бол, ямар байдлаар хэрэгжүүлэх юм бол? хэн ер нь ийм санааг бодож олсон юм бол гээд судалж гарсан. Германы сэтгэл зүйч Erich Fromm 1956 онд хайрлах урлаг номондоо хайрын төрлүүдийг ангилж нэг бүр дээр нь тодорхой дүгнэлтүүд оруулсан байх юм. Сонирхолтой нь тэрээр хайрыг сэтгэл хөдлөл, мэдрэмж гэж үзэхээс илүү филосифийн байр суурь, соё...

Монголчууд маань ухаантай ард түмэн. Малчны хотноос эх орондоо төдийгүй дэлхийн аль нэг улсад хэрэгжиж буй төслийг шүүмжлэхдээ зүгээр ч нэг аахар шаахар зүйлээр баалах биш үнэхээр л бас бодууштай голыг нь олоод шүүмжилчихдэг. Нэг үгээр бид хурц ухаанаа аливааг шүүмжиллэхэд түлхүү ашиглаад байх шиг. Сүүлд төслийн менежментийн шалгалтад бэлдэх зуураа төслийг амжилттай хэрэгжүүлэхэд оролцогч талууд бүх зүйл дээр санал нийлсэн байх шаардлагагүйг сайтар ойлгосон. Зорьсон үр дүнгээ гаргахад төслийн менежерээс ур ухаан гарах хэрэгтэй. Харилцан ашигтай хамтран ажиллахыг оролдох, төслийн төлөвлөгөөнд олон талын оролцоог эхнээс нь шигтгэх зэрэг зөөлөн ур чадваруудаараа давж гарж болдог юм байна. Нэг удаа амьдарч буй байрны сөх-ийн үйл ажиллагаа миний үнэлэлт дүгнэлтээр доголдож байв. Удалгүй гүйцэтгэх захирлын ажлын байрны зар явж байхыг нь хараад ажлынхаа хажуугаар өглөө оройдоо гэртээ байгаагийнх үйл ажиллагааг нь сэргээгээд авах боломжтой санагдсан. Монголд бид чинь гоёмсог тохижилттой орчинд...

Нэрийн хувьд тохирсон нэр олдсонгүй. Бодоод үзэхнээ юу хийх үү цаашид ямар зүйл хийж амьдарвал илүү сэтгэл хангалуун эсвэл нөхцөл байдлаасаа үүдэн санхүүгийн боломжтой байх вэ? гэсэн бодол бидний олонход гарч ирдэг ч энэ асуултад яаран хариулахаар оролдох нь зөв шийдэл биш гэдгийг ойлгов. Хар залуугаасаа юу хийхээ мэддэг, сонирхсон зүйлээ ажил болгосон хүмүүс мундаг санагдаад байдаг даа. Бид дотроо тийм болох гэж их яардаг юм шиг байгаа юм. Би ч гэсэн адил. Гэтэл яг тэр хийж болох ганц юмаа олох нь өөрөө ийм удаан үйл явц байдаг юм байхдаа гэдийг жил ирэх тусам гайхширна. Сүүлд ойлгосон юм ер нь сонирхсон юм байвал тэрийгээ тухайн хугацаандаа гараасаа гаргах ёстой юм байна. Ядаж л хэрэгжүүлэхээр төлөвлөсөн ажлууддаа оруулан эрэмбэлэх. Ингэснээр тэр сонирхол нь цаашаа хөгжих эсэхийг цаг алдалгүй мэдэх боломжтой бөгөөд онцын зүйл биш бол өөрийгөө суллах завшаан аж. Надад тохиолдсон нэг сонирхолтой төлөвлөгөө хэрэгжүүлнэ гэсээр байтал хүсэл нь унтарсныг саяхан анзаарав. Одоогоос нэлээд хэ...

Бичиж сурахаар хичээсэн ч ер болж өгөхгүй бичсэн хэдэн юмаа арилгасаар эхний хэсэг хугацаанд оролдоод больсон. Дараа нэг сэдэл төрөх үед нь урьдын алдаагаа давтахгүйн үүднээс арилгаж болохгүйгээр нь цаасан дээр бичээд энгийн зүйлээс эхлэхээр шийдэж тэмдэглэл хөтөлж эхлээд хааяа нэг эргэж хардаг хаяж чадахгүй жижиг том 16 дэвтэртэй болсон байна.  Дэвтэр хөтөлж үзээгүй хүнд энэ хоосон хуудсыг чинь одоо юугаар дүүргэдэг юм билээ гэдэг өөрөө том асуулт. Чаддагаар нь өдөрт хийх юмаа жагсааж бичээд өдрийн төгсгөлд тухайн өдрөө дүгнэх байдлаар явсан. Эхний хэдэн жилүүдийн тэмдэглэлээ харахаар алаг цоог 5-10 өдрөөр үсэрсэн нь олон. Заримдаа сараар нь алга болно. Юу хийгээд тийм завгүй байснаа гайхна. Хожуу 2014 орчимд дэвтэртэйгээ ажиллаж хэвшээд улмаар толгой дотроо ажлуудаа бодохоо больсон нь анхны бичиж эхэлснээс хойших үр дүн байсан юм гэж бодлоо.  Үүнээс хойш дахин нэг шат ахиулах гээд богино нийтлэл бичээд байгаа. Амаргүй юм. Яг л өөрийнхөө мэддэг, сонирхдог зүйлсээсээ эхлэхгүй ...